Aldanmış Kevakib’in Arketipleri

Vügar SULTANZADE

doi:10.32704/erdem.537427

Vügar SULTANZADE

Doğu Akdeniz Üniversitesi, Türkçe Eğitimi Bölümü/GAZİMAĞUSA-KKTC

Anahtar Kelimeler: Azerbaycan edebiyatı,Mirza Fethali Ahundzade,Aldanmış Kevakib,İskender Bey Münşi,Tarih-i Âlemârâ-yi Abbasi,“şar pûhi”

Özet

Modern hikâye türünün Türk-İslam ülkeleri edebiyatlarında ilk örneklerinden olan Aldanmış Kevakib (1857) eserinin yazarı Mirza Fethali Ahundzade, hikâyenin konusunu İskender Bey Münşi'nin Tarih-i Âlemârâ-yi Abbasi adlı eserinde bahsedilen bir olaydan aldığını yazar. Ancak tarihi bilgiler Münşi'nin bahsettiği hikâyedeki motifin orijinal olmadığını, Mezopotamya ve Hitit kaynaklarına dayandığını; dolayısıyla Aldanmış Kevakib'in çok daha eski arketiplere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bunlar, gök cisimlerinin belli biçimlerinin, özellikle ay ve güneş tutulmalarının, müneccimlerce felaket simgesi olarak görüldüğü ve hükümdar için tehlikeli sayıldığı dönemlerde ülkenin başına geçici olarak "şar pûhi" (hükümdar naibi, yedek hükümdar) şeklinde adlandırılan birisinin getirilerek feda edilmesi motifinin yansıtıldığı kaynaklardır. Ahundzade'nin söz konusu kaynaklardan doğal olarak haberi olmamıştır, çünkü onun döneminde bunlar henüz bilim dünyasınca bilinmiyordu. Aldanmış Kevakib üzerine çok sayıdaki çalışmada bu kaynaklara şimdiye kadar dikkat çekilmemiştir. Bu araştırmada tasvir ve kıyaslama yöntemleri kullanılarak,Ahundzade'nin ele aldığı konunun Eski Çağ'daki arketipleri hakkında bilgi verilmiş, onlarla Tarih-i Âlemârâ-yi Abbasi ve Aldanmış Kevakib arasındaki koşutluklar gösterilmiştir

BibTex	`@article{ erdem78, doi = {10.32704/erdem.537427}, author = {Vügar SULTANZADE}, title = {Aldanmış Kevakib’in Arketipleri}, journal = {Erdem}, year = {2015}, number = {68}, pages = {99-107}, publisher = {Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı} }`
RIS	`TY - JOUR AU - Vügar SULTANZADE PY - 2015 TI - Aldanmış Kevakib’in Arketipleri SP - 99 EP - 107 JO - Erdem J2 - Erdem IS - 68 PB - DO - 10.32704/erdem.537427 ER -`
EndNote	`%0 Journal Article %A Vügar SULTANZADE %T Aldanmış Kevakib’in Arketipleri %J Erdem %D 2015 %N 68 %P 99-107 %R 10.32704/erdem.537427`
APA	Vügar SULTANZADE (2015). Aldanmış Kevakib’in Arketipleri. Erdem, (68), 99-107. doi:10.32704/erdem.537427
MLA	Vügar SULTANZADE. "Aldanmış Kevakib’in Arketipleri" Erdem, no. 68, 2015, pp. 99-107. doi:10.32704/erdem.537427.
Chicago	Vügar SULTANZADE. "Aldanmış Kevakib’in Arketipleri" Erdem no. 68 (2015): 99-107. https://doi.org/10.32704/erdem.537427.
AMA	Vügar SULTANZADE. Aldanmış Kevakib’in Arketipleri. Erdem. 2015; (68): 99-107. doi:10.32704/erdem.537427.
Vancouver	Vügar SULTANZADE. Aldanmış Kevakib’in Arketipleri. Erdem. 2015; (68): 99-107. doi:10.32704/erdem.537427
ISNAD	Vügar SULTANZADE. "Aldanmış Kevakib’in Arketipleri". Erdem 68 (2015): 99-107. https://doi.org/10.32704/erdem.537427.

Aldanmış Kevakib’in Arketipleri

Özet

Kaynak Göster