Peyami Safa’nın Türk İnkılâbına Bakışlar’ı

Özet

Cumhuriyet döneminin önde gelen romancılarından biri olan Peyami Safa, aynı zamanda Kültür Haftası ve Türk Düşüncesi dergilerini çıkarmış, Türk İnkılâbına Bakışlar adlı eseri kaleme almış bir fikir adamıdır. Onun bu eserinde bir yandan II. Meşrutiyet sonrasının belli başlı fikir akımları ele alınırken esas olarak Cumhuriyet'ten sonraki yeni Türkiye'yi belirleyen Cumhuriyet inkılâpları ayrıntılarıyla tahlil edilmiştir. Bu yazıda Peyami Safa'nın görüşleri ele alınmakta, zaman içinde bunların bir kısmının geçerliliğini kaybedip kaybetmediği üzerinde durulmaktadır.

1 Eser önce Cumhuriyet’te 6 Ağustos-22 Eylül 1938 tarihleri arasında tefrika suretiyle yayımlanmıştır.
2 Eser, Cumhuriyet’in 15. yılı münasebetiyle Kanaat Kitabevi tarafından 1938 yılında Tarih Serisi’nin 1. kitabı olarak yayımlanır.
3 Beşir Ayvazoğlu’nun kitabında çıkarılan bölümler ve parçalar ek olarak verilmiştir (bk. Peyami, İstanbul 1998, s. 336-344).
4 Beşir Ayvazoğlu da kitabının ilgili bölümünde bir notta, İbn Sînâ, Farâbî ve Gazâlî hakkında yazdıklarına İzmirli İsmail Hakkı’nın verdiği cevaplar üzerinde durur (bk. Peyami, s. 328, not 20, 21, 22). İzmirli İsmail Hakkı’nın yazısı için bk. İsmail Kara, “Peyami Safa’nın İslâm Feylesoflarına Haksız Hücumu”, Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi, C. II, İstanbul 1987, s. 120-131.
5 Orhan Söylemez, “Safa, Peyami”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. VII, İstanbul 1990, s. 403.
6 Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Konya 1966, s. 544-545.
7 Orhan Söylemez, “Safa, Peyami”, s. 403-404.