Tanzimat Dönemi Türk Romanlarında İstanbul ve Paris’e Bakış

Özet

Osmanlı devletinde kentleşme olgusu, Tanzimat döneminde daha da önem kazanır. Özellikle 19. yüzyılda kentleşmeyle beraber, kültürel değişim de hızlanır. Batılılaşma hareketleri Tanzimat döneminde her bakımdan günlük hayata yansır. Saraydan başlayarak toplumun bütününe yansıyan yenilik düşüncesi, eski hayat tarzının değişmesinde etkili olur. İstanbul ve İstanbul halkı değişimden çok etkilenir. Bu kent, semtleriyle de zenginliğin cazibe merkezi olur. Beyoğlu ve Galata en gözde mekanlardır. İstanbul'daki Adalar, Boğaziçi, Çamlıca, Yeniköy, Tarabya ve Büyükdere mesire ve eğlence yerlerine karşılık olarak Paris'te Bologna veya Vincent ormanları görülür. İstanbul, Batılı yaşam tarzı, mimarî, kılıkkıyafete, arabalar, alafranga sofralara kadar Paris'e benzer. Bu durum, dönemin romanlarına da önemli ölçüde yansır. Tanzimat dönemi yazarları romanlarında İstanbul ve Paris kentlerini birçok yönden karşılaştırır.

1 Bu kahvelerin müşterileri, kahve ya da limonata içer veya dondurma yerken, Osmanlı başkentinde yayımlanan Fransızca gezeteleri; Journal de Constantinople’u, Echo de Smyrne’yi, Portofolio Maltesi’ı, Courrier d’Athenes, Moniteur Ottoman’ı okuyabilirler. 1865’te Pera’nın meşhur cafe-chantan’ı, müzikli bir eğlence yeri olan “Cafe Flamme” idi. 1880’lere doğru bu tür eğlence yerlerinin sayısı hızla arttı. Petros Peçakis’in “Cafe Couronne”unda, Rumların “To Stemma” (Taç) adıyla andıkları eğlence yerinde, ünlü kemençeci Vasilis’in çaldığı müzik eşliğinde iki karafaki duziko ve üç tabak meze için müşteriler yarım İngiliz lirası öderdi. Kaynak: http://fotografkiraathanesi.blogspot.com/1980/01/elence-diyari-pera.html