Yahya Kemal’in “Akıncı” Şiirinden “O Rüzgâr”a
Nezahat Özcan
Gazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi, Teknikokullar/ANKARA
Anahtar Kelimeler: Yahya Kemal Beyatlı,Akıncı,Mohaç Türküsü,O Rüzgâr
Özet
"Akıncı", "Mohaç Türküsü", "O Rüzgâr", Yahya Kemal'in aynı temayı işlediği şiirleridir. Beyatlı 1919, 1939 ve 1956 yıllarında yayımlanan bu şiirlerinde Osmanlının akıncı ruhunu ele alarak temayı somuttan soyuta doğru taşır
1 “Akıncı”, Şâir Nedim, No. 10, 20 Mart (1335) 1919, s. 148. Beşir Ayvazoğlu, şiirin altında 1329 (1913-1914) tarihinin yazılı olduğunu belirtir (Ayvazoğlu 2007: 31).
2 Akın ve akıncı hakkında bakınız: Mehmet Zeki Pakalın, “Akın ve Akıncılar”, Tarih ve Osmanlı Encümeni Mecmuası, 1 Kanun-ı evvel 1333, S:47, 8. sene, s. 286-305; M. Z. Pakalın, “Akın”, “Akıncı”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C: 1, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1983, 3. Baskı, s. 35-40; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, “Akıncılar”, İslam Ansiklopedisi, MEB. , C: 1, s. 239-240; Abdülkadir Özcan, “Akıncı”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, C: 1, s. 149-150; Atıf Kahraman, Osmanlı Devletinde Spor, Kültür Bakanlığı, Ankara 1995, s. 33-36.
3 İslamiyet’in kabulünden önceki “Alp” tipinin İslamlık ile birlikte “Alp-gazi”, “Alp-eren” tiplerine dönüşmesi ve akıncılık geleneğinin kaynağı ile ilgili bak.: Fuad Köprülü, “Alp” maddesi, İslam Ansiklopedisi, MEB. , C: 1, s. 379-384.
4 Kuran-ı Kerim, En-nisa, Ayet 69.
5 29 Ağustos 1526, Macaristan Mohaç ovası.
6 Alıntılar şu baskıdandır: Beyatlı, Yahya Kemal (1983), Kendi Gök Kubbemiz, Altıncı Baskı, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.
7 Bu savaşta, Osmanlı askeri yüz elli şehit vermiştir.
8 “O Rüzgâr”, Hürriyet’te 24 Haziran 1956’da yayımlanır (Cunbur 1994: 103).
9 Açık Deniz, 1925’te yayımlanır (Cunbur 1994: 93).