Didem ATİŞ ÖZHEKİM

Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü / İSTANBUL,

Anahtar Kelimeler: Halı,İran halıları,bahçe deseni,halı analizi

Özet

Koleksiyoncularda, halı mağazalarında ve alan araştırmalarında karşılaşılan en büyük problemlerden başlıcaları; bulunan örneğin doğru bir şekilde teknik analizinin yapılması, desen ve motiflerinin tanımlanması ve bu bilgilerin ışığında halının bir gruba aidiyetinin saptanmasıdır. Bir koleksiyonerin evinde tespit edilen bir örneğin gerekli analizleri yapıldıktan sonra; "bahçe" desenli İran halısı olduğu anlaşılmıştır. Yazılı kaynaklara göre en eski örneklerinin 16. yüzyıla ait olduğu bilinen fakat bu yüzyıla ait örneklerin günümüze ulaşmadığı özel bir gruptur. Günümüze ulaşabilen örnekler 18. ve 19. yüzyıllara aittir. İran'da bu tür bahçeler chahar bagh (dört bahçe) ismiyle tanımlanmaktadır. Klasik İran halılarının arasında yüzey kompozisyon planı açısından çok farklı özellikler göstermektedir. "Bahçe" desenli halılar; tarihi bahçe tasarımlarının İslam dini ile olan sentezinin sonucunu sunduğu için tüm araştırmacılar için önemli bir örneği oluşturmaktadır.

1 www.persia.org/Images/Persian_Carpet/old_jpg1.html, (14.12.2008).
2 Erdmann, K. (1985), Der Orientalische Knüpfteppich, s. 123.
3 Erdmann, K. (1970), Seven Hundred Years of Oriental Carpets, s. 69.
4 Schlosser,I. (1979), Der Schöne teppich in Orient und Okzident, Historische Teppiche, plate 62.
5 Erdmann, K. (1970), Seven Hundred Years of Oriental Carpets, s. 67.
6 Bennett, I. (1972), Book of Oriental Carpets, s.34.
7 www.reep.org/islamic-gardens/design-chaharbagh layout, (15.10.2007).
8 www.britishmuseum.org/ garden_pool_fragment, (21.10.2007).
9 History of Garden Design / The Persian Carpet Influence, www.superbherbs.net/design, (15.10.2007).
10 Alia, F. H (1999). “Overwiev of Islamic Garden”, www.suite101.com, (18.10.2007).
11 www.oznet.net/cyrus/paradise, (15.10.2007).
12 www.taj-mahal.net, (21.10.2007).
13 Kaleli Çavdar, Z (2007), İran Halılarında Kullanılan Desen ve Kompozisyon Özellikleri, s.145.
14 Alia, F. H (1999), “Overwiev of Islamic Garden”, www.suite101.com, (11.12.2008).