Peyami Safa: Dil ve Üslup Üzerine

Kamil Veli NERİMANOĞLU

İstanbul Aydın Üniversitesi

Anahtar Kelimeler: Dil,alıntı,uyduruk,dil zenginliği,dil temizliği

Özet

Dil hayatında özellikle de edebî dil yaşamında temizlenme ve zenginleşme kavramları önemli bir rol oynamaktadır. Bazen biri diğerine karşı koyulan bu kavramlar, orantılı kullanılmayı ve temizlenmedenkleştirmeyi gerektiriyor. Bu bakımdan Peyami Safa'nın dil üzerine söylediği fikirler ve gözlemler, çağdaş Türk dünyası dil politikasında çok büyük ehemmiyet taşımaktadır. Biz aşağıdaki problemler üzerine sırasıyla Peyami Safa'nın edebî dil ilkelerini araştırmasını önemli buluyoruz:

- Halk edebiyatından edebi dile alınan kelimeler;

- Yazılı abidelerden alınan kelimeler;

- Yeni üretilen kelimeler;

- Uyduruk kelimelerin kullanılmasının zararları;

- Aşırı temizleme cehtleri;

- Üslup şeffaflığı ve aydınlığı;

- Dilin kendi imkânlarıyla zenginleşmesi;

- Alıntı kelimelerin asgari kullanımı.

1 Peyami Safa, Osmanlıca, Türkçe, Uydurmaca (epigraf), İstanbul 1999.
2 Age., s. 71-72.
3 Age., s. 27.
4 Age., s. 72.
5 Age., s. 166.
6 Age., s. 220.
7 Age., s. 86.
8 Age., s. 117.
9 Age., s. 79-95.