Peyami Safa’nın Romanlarında Anne ve Babalar

Özet

Konusu insan olan romanların şüphesiz en önemli unsuru kahramanlarıdır. Romanlarında insanın içindeki buhranları, tereddütleri yansıtmayı amaçlayan Peyami Safa, roman kahramanlarına, devrinin siyasî, sosyal ve ideolojik şartlarına ve kendi bakış açısına göre ruh ve beden verirken bu kişiler aynı zamanda romanın kendi şartlarına göre de teşekkül etmişlerdir. Onun roman kahramanları tek bir fikrin, düşüncenin ya da mizacın temsilcileri değildirler. Bulunduğu hayat şartlarına uyan, durmadan değişen dinamik gerçek insandırlar. "Romancı ne kadar objektif olursa olsun bütün kahramanları yine kendisidir." diyen Peyami Safa'nın romanlarında geçen anne ve babalar da, onun kendi annesi ve pek tanımasa da hayalinde şekillendirdiği babasından izler taşımaktadır. Yayın hayatına "Server Bedii" takma adını kullanarak başlayan Peyami'nin aldığı bu ad, annesinin adıdır. Server Bedia Hanım bizce değişik romanlarındaki annelerde bir şekilde yaşatılmıştır. Yazarın romanlarında geçen anne ve babalar, romanların konularının geçtiği I. Dünya Savaşı, Mütareke yılları, Kurtuluş Savaşı ve inkılâp yıllarının şartlarında şekillenmişlerdir. Peyami'nin romanlarında sözü edilen babaların bir kısmı kayıp, hakkında bilgi alınamamış, ölmüş ya da yurt dışına çıkmış olduğu için çocukları tarafından aranmakta, beklenilmektedirler. Bazı romanlarda hasta, veremli, kanser olup ölmüşlerdir.

Yazarın "baba" kahramanları çok belirgin olarak verilmezlerken, anneler daha belirgin özellikler taşırlar. Bazı romanlarda kahramanların annesi ölmüş, bazılarında alafranga yaşama kendisini fazla kaptırmış, yabancılarla eğlence âlemlerinde hoşça vakit geçiren, ya da evinin kapılarını bu âlemlerin kişilerine açan hafif meşrep kadınlardır. Bazı anneler de çocukları tarafından tanınmak istenmezler.

Biz bu çalışmamızda yazarın on bir romanında söz konusu edilen anne ve babaları teker teker tespit edip bunların yazarın annesi ve babası ile benzerlikleri olup olmadığını belirlemeye çalıştık

1 Göze, Ergun (1993), Peyami Safa, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 95.
2 Safa, Peyami (1987), Bir Tereddüdün Romanı, İstanbul, Ötüken Yayınları, s. 78
3 Safa, Peyami (2000) Sözde Kızlar, İstanbul, Ötüken Yayınları, 208s.
4 Safa, Peyami (1959), Biz İnsanlar, İstanbul, İnkılâp Kitabevi, 270 s.
5 Safa, Peyami (2000), Canan, İstanbul, Ötüken Yayınları, 229 s.
6 Safa, Peyami (1999), Şimşek, Bütün Romanları, İstanbul, Ötüken, Yayın Nu: 45, Edebi Eserler: 18, s.287
7 Safa, Peyami (2005), Mahşer, İstanbul, Ötüken Neşriyat A. Ş., 285 s.
8 Safa, Peyami (1981), Fatih-Harbiye, İstanbul, Ötüken Yayınları, 138 s.
9 Safa, Peyami (1964), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, İstanbul, İnkılâp ve Aka Kitapevleri, 215 s.
10 Safa, Peyami (y.t.yok, 1996), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, İstanbul, Ötüken Yayınları, 127 s.
11 Safa, Peyami (1971), Yalnızız (1000 Temel Eser), İstanbul, MEB Basımevi, 469 s.
12 Safa, Peyami (2002), Bir Akşamdı, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 296 s.
13 Safa, Peyami (y.t.yok, 1987), Bir Tereddüdün Romanı, İstanbul, Ötüken Yayınları, 196 s.